Podpisana przez prezydenta 3 marca 2020 r. ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianach w prawie budowlanym weszła w życie 19 września 2020 r. Celem tych zmian jest uproszczenie i przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego.

Jak wskazywano w uzasadnieniu, potrzeba wprowadzenia zmian w prawie budowlanym wynikała przede wszystkim z konieczności przyspieszenia i uproszczenia procesu inwestycyjno-budowlanego, a także zapewnienia większej stabilności podejmowanych w nim rozstrzygnięć.

Nowelizacja wprowadza następujące zmiany:

• Zmiany definicji obszaru oddziaływania obiektu;
• Nowe regulacje w zakresie możliwości odstępstw od przepisów techniczno- budowlanych;
• Nowy układ przepisów w zakresie określenia obiektów i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwoleń na budowę lecz wymagających oraz nie wymagających zgłoszenia;
• Rozszerzenie zakresu zwolnień z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę dla kolejnych rodzajów obiektów budowlanych;
• Zmiany w zakresie dokumentów załączanych do wniosku o pozwolenie na budowę. Rezygnacja z wzoru decyzji o pozwoleniu na budowę;
• Zmiany w zakresie zawartości projektu budowlanego;
• Nowe regulacje dotyczące istotnych odstąpień od zatwierdzonych projektów budowlanych i zasad dotyczących wprowadzania takich odstąpień;
• Wzmocnienie trwałości decyzji o pozwoleniu na budowę i pozwoleniu na użytkowanie poprzez wprowadzenie cezury czasowej 5 lat;
• Zmiany w zakresie regulacji dotyczących przenoszenia pozwoleń na budowę;
• Zmiany zasad regulujących zawiadamiania organów o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych;
• Zmiany w zakresie zasad regulujących geodezyjne wyznaczanie w terenie oraz geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej;
• Zmiany zasad regulujących sposób prowadzenia dziennika budowy oraz obowiązków kierownika budowy wykonywanych przed rozpoczęciem budowy;
• Nowy rozdział 5a dotyczący działań nielegalnych, zmiany w zakresie możliwości legalizacji samowoli budowlanych;
• Nowy rozdział 5b dotyczący procedur kończenia budowy;
• Zmiany zasad dotyczących częściowych odbiorów obiektów budowlanych i zakresu obowiązkowej kontroli;
• „Pouczenie” od organu nadzoru budowlanego w przypadku stwierdzenia nielegalnego przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego (tzw. procedura żółtej kartki).

Z bardziej interesujących zmian, wprowadzono nowelizacją podział projektu budowlanego, który do nowelizacji był jednolitym dokumentem zawierającym element zagospodarowania działki, projekt architektoniczno-budowlany oraz projekt techniczny. Podział projektu ma spowodować przyspieszenie postępowania administracyjnego. Najpierw organ administracji architektoniczno-budowlanej będzie zatwierdzać projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z projektem architektoniczno-budowlanym w drodze decyzji o wydaniu pozwolenia na budowę. Projekt techniczny przedkładany będzie organowi nadzoru budowlanego dopiero na etapie składania wniosku o wydanie decyzji dotyczącej pozwolenia na użytkowanie.

Dotychczasowe przepisy prawa budowlanego zwierały wyszczególnienie, które obiekty można budować bez pozwolenia na budowę - na podstawie zgłoszenia lub bez zgłoszenia oraz jakie roboty budowlane można prowadzić na podstawie zgłoszenia lub bez zgłoszenia. Te przypadki były opisane w wielu różnych miejscach, co powodowało, że czasem trudno było określić czy pozwolenie lub zgłoszenie jest konieczne czy nie. Dlatego w nowelizacji ustawy zebrano wszystkie przypadki, kiedy pozwolenie na budowę nie jest wymagane, w jasne i jednoznaczne katalogi.

W nowelizacji prawa budowlanego przyjęto także rozwiązanie, że skoro dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości (lub prawa użytkowania wieczystego) to automatycznie oznacza to zgodę dotychczasowego podmiotu (właściciela/użytkownika wieczystego) na przeniesienie pozwolenia na budowę na nowy podmiot. Uzyskiwanie odrębnej zgody poprzedniego właściciela/użytkownika wieczystego nie jest więc już konieczne – przeniesienie własności nieruchomości oznacza faktyczną zgodę na przeniesienie pozwolenia na budowę. Przyjęto tu domniemanie, że celem sprzedaży nieruchomości, dla której wydane zostało pozwolenie na budowę, jest nabycie nieruchomości wraz z prawem do jej zabudowy zgodnie z wydanym pozwoleniem. Nadal natomiast konieczne będzie uzyskanie decyzji organu administracji architektoniczno-budowlanej, potwierdzającej przeniesienie decyzji na rzecz nabywcy. Ponadto uproszczona procedura przeniesienia pozwolenia na budowę nie znajdzie zastosowania, gdy zbywca nieruchomości nie jest adresatem pozwolenia na budowę np. w sytuacji realizacji inwestycji przez inwestora – zastępczego. W takiej sytuacji nabywca będzie zobligowany do uzyskania odrębnej zgody dotychczasowego inwestora i przedstawienia jej organowi wraz z wnioskiem o przeniesienie pozwolenia na budowę.

Uproszczono również postępowanie legalizacyjne samowoli budowlanych - wprowadzono uproszczone postępowanie legalizacyjne dla samowoli budowlanych, obiektów budowlanego lub części obiektów budowlanych zbudowanych bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę – w przypadku, gdy od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat. Nie będzie można jednak wszcząć uproszczonego postępowania legalizacyjnego, jeśli przed 19 września 2020 r. dla danej samowoli budowlanej wydany został nakaz rozbiórki.